Sport i cukrzyca, czyli jak żyć zdrowo^1-5

cukrzyca

Pierwsze wzmianki o objawach przypominających problemy diabetyka zapisano na papirusie z około 300–150 r. p.n.e.. Natomiast w 25 r. n.e. rzymski uczony i encyklopedysta – Aulus Cornelius Celsius – udokumentował, że osobom tym polecano wysiłek fizyczny jako sposób na kontrolę rozwoju i przebiegu choroby. Czy nadal sport i cukrzyca to dobre połączenie? Jaki jest stan współczesnej wiedzy na ten temat?

 Cukrzyk w ruchu – obawy vs korzyści

Problemy z nadwyżką cukru nie są przeciwwskazaniem do uprawiania sportu. Przeciwnie – to powód, żeby tym bardziej zadbać o swoje zdrowie, a  podstawowym elementem tej dbałości jest właśnie wysiłek fizyczny. Oczywiście warto zasięgnąć tu opinii lekarza czy skorzystać z pomocy wykwalifikowanego trenera. To pomoże nam zoptymalizować trening, dostosować leki i dietę do ruchu oraz obniżyć ryzyko przeciążenia. Szczególnie, jeśli jesteśmy osobą, która ogranicza aktywność fizyczna do minimum, zmagającą się z otyłością, której dokuczają ostre skurcze mięśni czy silne bóle kończyn lub u której wystąpiły powikłania cukrzycy. Być może dobrą opcją ruchu będzie wtedy pływanie lub 30-minutowy marsz. Natomiast chorzy u których nie ma przeciwwskazań do uprawiania sportu mogą z powodzeniem korzystać z różnych form aktywności i ich intensywności. W zależności od wieku, stopnia zaawansowania schorzenia i ogólnej kondycji. Można postawić na szybki marsz, marszobieg, jazdę na rowerze, fitness, basen, nordic-walking, tenis czy taniec. Ostrożnie trzeba podejść do dyscyplin tj. wspinaczki wysokogórskiej, wyścigów motorowych, samochodowych lub konnych, szybownictwa, skoków spadochronowych czy nurkowania ponieważ potencjalny spadek glukozy może doprowadzić do wypadku czyli do zagrożenia zdrowia lub życia.. Trzeba zrezygnować z treningu, gdy poziom glukozy we krwi wzrasta powyżej 300 mg/dl bądź spada poniżej 100 mg/dl. Z różnych form wysiłku fizycznego należy zrezygnować jeśli takie jest zalecenie lekarza. Lub gdy powikłania cukrzycy są bardzo zaawansowane (na przykład w obrębie oczu, nerek, układu sercowo-naczyniowego czy nerwowego). Warto także podkreślić, że sport to element profilaktyki cukrzycy typu 2. Zapobiega bowiem nadwadze która bardzo prowadzi do zespołu metabolicznego który zwiększa ryzyko zachorowania między innymi na cukrzycę typu 2.

 Trening na TAK – cukrzyca typu 1

Na cukrzycę o podłożu atoimmunologicznym (gdzie brak insuliny jest wynikiem uszkodzenia produkujących ją komórek trzustki) chorują głównie dzieci i osoby młode. Aż żal odmówić im ruchu, który jest podstawą zdrowego rozwoju. Co więcej aktywność ruchowa pozwala wykorzystać możliwość wychwytu glukozy przez pracujące mięśnie w sposób niezależny od podaży insuliny, której tym chorym brakuje. Ćwicząc, mogą oni zmniejszyć swoje zapotrzebowanie na insulinę i poprawić glikemię (wskaźnik poziomu glukozy we  być poddani właściwej  insulinoterapii. Po drugie – osoby te powinny regulować podawanie sobie insuliny w zależności od wyniku pomiaru poziomu glukozy we krwi oraz aktywności (wysiłek fizyczny obniża bowiem zapotrzebowanie na insulinę ). Po trzecie – należy pamiętać o dodatkowej porcji węglowodanów (po intensywnym czy nieplanowanym treningu). Po czwarte – ćwicząc, należy mieć przy sobie przekąskę – źródło łatwo przyswajalnych cukrów. Wszystko po to, żeby nie dopuścić do groźnej hipoglikemii (spadku poziomu glukozy we krwi poniżej normy stan hipoglikemii). Jeśli te zasady będą przestrzegane, sport powinien dać chorym na cukrzyce  wiele korzyści. Poprawi wydolność organizmu, oraz ogólną kondycję fizyczną. Co może  pomóc w  złagodzeniu bądź remisji objawów cukrzycy (np.: zmęczenie, spadki koncentracji, skurcze mięśni) i wpłynie na ograniczenie rozwoju przewlekłych powikłań.

 Sport jak lek – cukrzyca typu 2

U osób chorych na cukrzycę typu 2 (z zaburzeniami poziomu glukozy we krwi o podłożu metabolicznym, w powiązaniu z opornością na insulinę i jej względnym niedoborem na tle niedostatecznej produkcji hormonu) sport to już nie zalecenie, a wręcz konieczność. Stanowi on integralny  element terapii. Praktycznie każda forma aktywności jest w tym przypadku polecana i pożądana. Może poza ćwiczeniami siłowymi z dużymi obciążeniami (tzw. „wyciskaniem”, czyli podnoszeniem znacznych ciężarów). Jak wiemy glukoza pobierana z pokarmów stanowi materiał energetyczny dla komórek – w tym mięśni wykorzystujących ją do ruchu. Przy tym nie dostanie się ona do komórek mięśniowych bez udziału insuliny. A bez glukozy nie wytworzy się energia potrzebna do skurczu mięśnia. Regularne (tj. powtarzane nieprzerwanie, przynajmniej 3 razy w tygodniu), nawet średnio intensywne treningi powodują wzrost wrażliwości tkanek na insulinę. Organizm wcale nie musi produkować jej dużo, żeby utrzymać prawidłowe stężenie glukozy we krwi i przetransportować ten związek do tkanek. Przy tym ruch pomaga chorym na cukrzyce podnieść sprawność i wytrzymałość organizmu. Korzystnie wpłynąć na pracę układu sercowo-naczyniowego i nerwowego, obniżyć po posiłkową glikemię, masę ciała i ryzyko rozwoju powikłań cukrzycy. Wysiłek fizyczny poprawia  samopoczucie i pozwala pozbyć się wielu negatywnych dolegliwości towarzyszących chorobie, jak bóle kończyn czy senność.

W parze z dietą, lekami i suplementami

Sport to oczywiście jeden z filarów kompleksowego podejścia do terapii cukrzycy. Oprócz ruchu opiera się ona także na właściwej diecie oraz leczeniu. Niezwykle ważne jest  stosowanie witaminy B₁ (tiaminy) w dawkach wyższych niż te zawarte w suplementach. U osób chorych na cukrzycę bardzo często stwierdza się niedobory witaminy B1. Zgodnie z zaleceniem Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego  syntetyczna pochodna witaminy B1 (tiaminy) benfotiamina, jest zalecana do stosowania jako leczenie przyczynowe neuropatii cukrzycowej. Powikłania które wynika z uszkodzenia układu nerwowego u pacjentów chorych na cukrzycę.