Łacińskie neuronum (neuron) i patior (cierpieć) odnoszą się do uszkodzenia komórek nerwowych. Jest to stan chorobowy nerwów wynikający z różnych przyczyn ale najczęstsza z nich jest cukrzyca. Mianem neuropatii cukrzycowej określa się obecność subiektywnych lub klinicznych cech uszkodzenia obwodowego układu nerwowego występujących w przebiegu cukrzycy, po wykluczeniu innych możliwych przyczyn.

 Neuropatia cukrzycowa – Jak cukrzyca uderza w nerwy?

Neuropatia cukrzycowa to poważne zagrożenie dla diabetyka. Należy brać ją pod uwagę u wszystkich chorujących na cukrzycę typu 2 oraz u pacjentów z cukrzycą typu 1 trwającą co najmniej 5 lat. Niestety dla wielu osób jest to abstrakcyjny problem. Trudno nam bowiem wyobrazić sobie, jak cukier może niszczyć nerwy. Tymczasem układ nerwowy jest szczególnie wrażliwy na nieprawidłowy poziom glukozy we krwi. Przy ciężkim niedocukrzeniu (hipoglikemii) potrafi reagować drgawkami, utratą przytomności, agresywnością czy lękiem bez powodu. Natomiast nadmiar cukru w krwiobiegu (hiperglikemia) może podstępnie niszczyć włókna nerwowe. Zakłada się, że podłoże tych zmian jest wieloczynnikowe. Po pierwsze metaboliczne (nadmiar glukozy prowadzi bowiem do zaburzeń metabolizmu i powstania wolnych rodników tlenowych oraz  tzw. końcowych produktów glikacji (AGE), które wywołują zmiany w nerwach – tj. zanik osłonek nerwów czy destrukcję ich włókien). Po drugie – naczyniowe (ponieważ wysoki poziom cukru upośledza naczynia, w tym te odżywiające nerwy). Co więcej, choroba często rozwija się skrycie – stwierdza się ją u 7,5% pacjentów z rozpoznaniem cukrzycy i u 50% diabetyków po 25 latach zmagania z nią. Dodatkowo uszkodzenie nerwów postępuje. Z roku na rok tempo przewodzenia słabnie o ok. 1 m/sek.

 Neuropatia cukrzycowa- choroba od stóp… – ból kończyn

Jeśli neuropatia sprowadza się do zajęcia pojedynczego nerwu, jest to tzw. mononeuropatia. Gdy obejmuje kilka pojedynczych nerwów, określa się ją jako mononeuropatię wieloogniskową. Natomiast polineuropatia to uszkodzenie wielu nerwów. Schorzenie może atakować różne obszary w organizmie człowieka  – nerwy czuciowe, ruchowe bądź autonomiczne (kontrolujące funkcje niezależne od naszej woli). Przy zajęciu nerwów czuciowych chorzy mogą odczuwać kłucie, mrowienie, drętwienie i pieczenie skóry. Następnie dochodzą do głosu zaburzenia odczuwania temperatury i wibracji. Oraz tzw. niedoczulica (zmniejszenie odczuwania dotyku i kłucia) bądź przeczulica (nadwrażliwość na bodźce dotykowe). Taka polineuropatia najczęściej dotyczy kończyn dolnych i górnych oraz tułowia. Typowe dla niej są zaburzenia czucia w obszarze „skarpetek” (tj. stopy) lub „podkolanówek” (tj. stopy i podudzia). Natomiast w obrębie kończyn górnych – „rękawiczek” (tj. dłoni) lub „długich rękawiczek” (tj. rąk i przedramion). Może to poważnie utrudnić codzienne funkcjonowanie. Bolesne staje się wtedy nawet przykrycie kołdrą czy ubieranie się.

Natomiast przy uszkodzeniu nerwów ruchowych niemałym kłopotem jest np. wyciągnięcie monet z portfela. Wyzwaniem staje się przemieszczanie się, gdy nie wyczuwamy dobrze podłoża i „chodzimy jak po wacie”. Bywa i tak, że u pacjentów rozwijają się wtórne deformacje stopy, modzele i owrzodzenia.

…do głów – problem ogólnoustrojowy

Gdy dojdzie do uszkodzenia nerwów autonomicznych, cukrzyca uderza w cały ustrój. Serce, naczynia krwionośne, przewód pokarmowy i układ moczowo-płciowy mają bowiem własne unerwienie regulujące ich pracę. I tak zaburzenia unerwienia serca są przyczyną braku typowych dolegliwości bólowych podczas niedokrwienia mięśnia sercowego. Stąd kłopot z rozpoznaniem zawału serca u cukrzyka. Oprócz tego serce może wchodzić w niebezpieczną tachykardię, zwiększać częstotliwość bicia bez dostosowania się do naszej aktywności (tj. bez zwolnienia podczas odpoczynku i przyspieszenia przy wysiłku). Z kolei neuropatia układu naczyniowego jest przyczyną zaburzeń skurczu i rozkurczu mięśni. Co może się manifestować spadkiem ciśnienia przy wstawaniu z łóżka lub podwyższonym ciśnieniem tętniczym krwi. Natomiast gdy dotyczy układu pokarmowego – wywołuje dysfunkcje motoryki przełyku, żołądka, jelit i pęcherzyka żółciowego. Efektem tego są zaparcia, biegunki i silne uczucie pełności po jedzeniu u diabetyków dotkniętych polineuropatią. Potrafi ona odbić się również na układzie moczowo-płciowym – zakłócić odczuwanie pełności pęcherza, wywołać zaburzenia erekcji u mężczyzn czy nawilżenia pochwy u kobiet.

Jak zapobiegać neuropatii cukrzycowej?

U wszystkich chorych na cukrzycę zapobieganie wystąpieniu neuropatii jest jednym z podstawowych kryteriów w leczeniu zaleconym przez lekarza.  Najważniejsze to regulacja poziomu cukru we krwi i dobór właściwej diety oraz codziennych aktywności fizycznych. Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego do leczenia osoby chorej na cukrzyce powinna być włączona benfotiamin i kwas alfa-liponowy jako leki które nie tylko zabezpieczają ale tez i leczą powikłania cukrzycowe.
Bardzo ważną rolę odgrywają systematyczne badania chorych w kierunku wystąpienia neuropatii cukrzycowej.