Jak żyć z cukrzycą, czyli dekalog pacjenta^1-5

cukrzyca

Cukrzyca to nie wyrok. Stosując kilka zasad, można ją ustabilizować i nauczyć się z nią żyć.

1. Czujność na objawy

Cukrzyca rozwija się przez pierwsze lata podstępnie dając niewielkie i mało charakterystyczne i niezauważalne objawy.

Do najwcześniej dostrzeganych objawów cukrzycy zaliczyć można suchość w ustach, wzmożone pragnienie oraz zwiększone oddawanie moczu. Wzmożone pragnienie spowodowana jest wysokim stężeniem glukozy we krwi, które organizm stara się obniżyć poprzez rozcieńczenie. Jest to naturalna reakcja obronna mająca na celu próbę unormowania glikemii. Zwiększone oddawanie moczu ma charakter diurezy osmotycznej to znaczy wysokie stężenie glukozy w cewkach nerkowych powoduje transport bierny wody do cewki, co zwiększa objętość wydalanego moczu. Ma to miejsce zwłaszcza przy niewyrównanej cukrzycy.

Zwiększone łaknienie w przebiegu cukrzycy typu 2 wynika z fizjologii tej choroby. W wyniku niedostatecznej ilości insuliny glukoza nie może być transportowana do tkanek. Organizm reaguje na niskie stężenie glukozy w tkankach zwiększonym apetytem.

Cukrzyca typu 2. predysponuje również do częstszego występowania zakażeń układu moczowego, pochwy oraz skóry. Nawracające zakażenia tych narządów powinny być wyraźnym sygnałem dla pacjenta.

Z pewnością wymienione powyżej objawy mogą mieć inne podłoże, utrzymujące się dłuższy czas powinny skłonić pacjenta do wizyty w gabinecie lekarskim.

2. Wizyta u diabetologa

W przypadku zaobserwowania objawów jak: częste oddawanie moczu, wzmożone pragnienie, utrata wagi mimo normalnego jedzenia, senność po posiłkach, zaburzenia widzenia czy utrudnione gojenie się ran, należy zasięgnąć porady w gabinecie lekarskim.

Niezwykle ważne jest uregulowanie poziomu cukru we krwi i przywrócenie ich prawidłowych wartości. Diabetolog dobierze w tym celu odpowiednie leczenie. W leczeniu cukrzycy równie ważna jest obserwacja własna chorego, kontrola poziomu cukru we krwi, kontrola ciśnienia. W oparciu o te wyniki diabetolog sprawdza czy podane leki są skuteczne. Wczesne rozpoczęcie leczenia cukrzycy i utrzymywanie prawidłowych poziomów cukru we krwi to tez „profilaktyka” uszkodzenia naczyń krwionośnych i nerwów obwodowych prowadzącego do powikłań cukrzycy.

3. Zdrowie na talerzu

W terapii cukrzycy – szczególnie typu drugiego, nie raz powiązanej z nadwagą i otyłością – istotna jest dieta.

Odpowiednio zbilansowana dieta pozwala na utrzymanie właściwego stężenia glukozy i  lipidów we krwi.  Właściwy model żywienia odgrywa także ważną rolę w prewencji i leczeniu przewlekłych powikłań cukrzycy jak zmiany w naczyniach krwionośnych i nerwach obwodowych.

W przypadku cukrzycy należy bezwzględnie ograniczyć lub wyeliminować z diety węglowodany (cukry) proste. Zalicza się do nich ciasta, słodkie bułki, czekoladę, cukierki, a  także słodzone przetwory owocowe  jak soki, musy owocowe, konfitury i miód.

Osoby chorujące na cukrzycę powinny spożywać głównie węglowodany o niskim indeksie glikemicznym. Węglowodany charakteryzujące się wysokim indeksem glikemicznym gwałtownie zwiększają stężenie glukozy we krwi, co z kolei przyczynia się do wyrzutu insuliny i nagłego zmniejszenia stężenia glukozy. Potęguje to uczucie głodu. Węglowodany o niskim indeksie glikemicznym dają większe uczucie sytości, minimalizują wydzielanie insuliny po posiłku, przez co opóźniają wystąpienie uczucia głodu. Liczne badania wskazują także, że dieta z niskim indeksem glikemicznym poprawia insulinowrażliwość (czyli wrażliwość tkanek na działanie insuliny).

4. Sport na co dzień

Regularne ćwiczenia i aktywny tryb życia  przyczyniają się do utrzymania właściwego poziomu glukozy we krwi,  zmniejszają zapotrzebowanie organizmu na insulinę poprzez, zwiększenie wrażliwość tkanek na insulinę, redukują wagę, i podtrzymują dobrą kondycję organizmu.

Jednak chorzy z cukrzycą zanim podejmą decyzje o wyborze dyscypliny sportowej powinni skonsultować się z lekarzem.

U chorych z cukrzycą typu pierwszego mogą pojawiać się znaczne wahania poziomu cukru we krwi podczas wysiłku co ogranicza możliwości doboru aktywności fizycznej. Z kolei u chorych z cukrzycą typu drugiego ćwiczenia fizyczne to niezbędny element terapii pod warunkiem, że nie wystąpiły jeszcze powikłania późne cukrzycy.

Przeciwskazaniem do wysiłku fizycznego jest na przykład retinopatia cukrzycowa czyli uszkodzenie małych włosowatych naczyń w oku. Zbyt duży wysiłek może prowadzić do powikłań w postaci wylewu wewnątrzgałkowego i odwarstwienia siatkówki.  Chorzy z nieuregulowanym poziomem cukru we krwi, wahającym się ciśnieniem tętniczym powinni dobierać aktywność fizyczną bardzo ostrożnie. Szybki spacer jest bezpieczną i również skuteczną formą wysiłku. Należy pamiętać, ze każdy rodzaj wysiłku fizycznego może prowadzić do spadku poziomu cukru we krwi (hipoglikemii) dlatego zalecane jest monitorowanie poziomu cukru przed i po wysiłku. Nie powinno się zaczynać ćwiczeń jeśli poziom cukru we krwi jest niski. Poza tym zawsze należy mieć ze sobą przekąskę złożoną z prostych węglowodanów jak słodki napój, ciastko, cukierek.

5. Pełna samokontrola

Glukometr, dzienniczek pacjenta,  długopis, waga kuchenna, tabele wymienników węglowodanowych, leki oraz coś słodkiego przy sobie – to „żelazny zestaw” cukrzyka, z którym warto się „zaprzyjaźnić”. Po stronie pacjenta leży bowiem stosowanie dobrze zbilansowanej diety ,  regularna kontrola poziomu cukru we krwi oraz właściwy dobór dawek insuliny jeśli jest zalecona.  Wyniki kontroli powinny być przez pacjenta zapisywane w dzienniczku chorego, jest to bardzo przydatne na wizytach kontrolnych u lekarza.

Mobilni pacjenci mogą także sięgać po aplikacje na telefon czy iPhone z wbudowanym glukometrem.

 6. Sprawdzanie glikemii

Kontrola poziomu cukru we krwi pozwala choremu na właściwe prowadzenie terapii. Wystarczy mieć glukometr i nanieść kropelkę krwi z opuszka palca na tester. Po kilku sekundach już znamy wynik. W razie potrzeby dostosowujemy do niego dawki leków, właściwą dietę i ćwiczenia fizyczne. Wszystko po to, żeby uniknąć hipoglikemii (zbyt niskiego poziomu cukru grożącego drgawkami, utratą przytomności i śpiączką) lub hiperglikemii (zbyt wysokiego poziomu cukru prowadzącego do zakwaszenia organizmu i zagrażającej życiu śpiączki).

 7. Insulina w leczeniu

Pacjenci z cukrzycą typu 1 są leczeni insuliną. Ich organizm produkuje bowiem przeciwciała niszczące komórki β trzustki – wytwarzające ten hormon regulujący metabolizm glukozy. Jednak także cukrzyca typu 2 może prowadzić do rozwoju insulinooporności. To dlatego, że trzustka u takich chorych – aby utrzymać glukozę we krwi w normie – musi dostarczać coraz więcej insuliny. Po kilku-kilkunastu latach takiego stanu komórki produkują coraz mniej insuliny. Insulinę należy dawkować w zależności od poziomu glikemii. Porcje ustala się zatem w sposób indywidualny i zależny od wyniku badania.

8. Wsparcie witaminą B₁

U chorych na cukrzycę niezwykle często stwierdza się niedobory witaminy B1. Jest to niezwykle ważna witamina zwłaszcza u tych chorych ponieważ, jest ona w stanie hamować niekorzystne procesy metabolizmu glukozy. Przy nadmiarze glukozy we krwi proces metabolizmu zostaje skierowany na niekorzystne i szkodliwe szlaki przemiany. Prowadzą one do powstania tzw. końcowych produktów glikacji – uszkadzających ściany naczyń krwionośnych oraz nerwy obwodowe. Obecność tych produktów powoduje u chorych  stan zmęczenia, spadku nastroju i koncentracji czy utraty apetytu. Wywołuje również  neuropatie przejawiające się kłującym bólem w obrębie kończyn, ich drętwieniem, mrowieniem czy przeczulicą. Skutkuje uszkodzeniem nerek bądź wzroku.

Jak temu zapobiegać? Stosowanie  diety bogatej w witaminę B₁ nie zawsze jest skuteczne ! należy przyjmować witaminę B1 a zwłaszcza jej syntetyczną pochodną – benfotiaminę. Jako rozpuszczalna w tłuszczach i wchłaniana w większych ilosciuach niż zwykłą witamina B1 jest skuteczniejsza i dłużej pozostaje w ustroju.

9.Unikanie powikłań

Jeśli dobrze wyrównamy cukrzycę, obniżymy ryzyko uszkodzenia naczyń krwionośnych i nerwów obwodowych i wystąpienia powikłań – retinopatii (patologicznych zmian w naczyniach krwionośnych siatkówki oka), nefropatii (upośledzenia budowy i funkcji nerek) oraz neuropatii (uszkodzenia nerwów obwodowych).

Walka z cukrzycą toczy się więc o wysoką stawkę. Z jednej strony zależy nam na poprawie kondycji, wyników i samopoczucia chorego (tj. redukcji zmęczenia, apatii, drętwienia czy piekącego bólu kończyn). Z drugiej – przede wszystkim dążymy do uniknięcia dalszych, poważnych powikłań schorzenia.

 10. Cieszenie się życiem

Wczesne rozpoznanie cukrzycy i odpowiedzialne podejście do jej leczenia sprawiają, że mimo choroby możemy nadal żyć pełnią życia. Cieszyć się jego „słodkim smakiem”, mając swój cukier we krwi pod kontrolą. Gro cukrzyków funkcjonuje bowiem bardzo dobrze i mamy szansę dołączyć do tego grona.